Hiện nay thì năng suất lao động của Việt Nam cũng đang được cải thiện theo chiều hướng tăng qua các năm. Nước ta là một Quốc gia có tốc độ gia tăng năng suất lao động cao trong khu vực Đông Nam Á (ASEAN). Nhiều số liệu thống kê đã cho thấy rằng năng suất lao động giai đoạn 2016-2020 đang đạt tốc độ gia tăng bình quân là 5,88%/năm, năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) không ngừng được cải thiện (giai đoạn 2011 – 2015, TFP đóng góp khoảng 32,8% vào tăng trưởng kinh tế cả nước, đến giai đoạn 2016 – 2020, con số này đã vượt lên trên 45%).
Nếu xét theo kía cạnh giá trị so sánh với các nước trong khu vực thì năng suất lao động của Việt Nam sẽ vẫn ở mức thấp. Đây là điều đồng nghĩa khi nền kinh tế của Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức cực kì lớn nhằm bắt kịp các mức năng suất lao động của các nước trong thời gian tới.
Với mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, theo tính toán của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam cần duy trì đà tăng trưởng kinh tế ở mức 7% và yếu tố tiên quyết vẫn là duy trì và tăng trưởng về năng suất dựa trên đổi mới sáng tạo. Bởi vậy, các chuyên gia cho rằng, để tăng năng suất lao động của quốc gia, Việt Nam cần khắc phục được hai vấn đề sau:
Thứ nhất, sự dịch chuyển lao động từ ngành có năng suất thấp sang ngành có năng suất cao. Do đó thì lao động sẽ dịch chuyển từ khu vực nông nghiệp có năng suất lao động thấp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ có năng suất lao động cao hơn. Tuy nhiên đây chính là một động lực phát triển bền vững của năng suất lao động và thực tế cho thấy được vai trò của sự dịch chuyển đó trong cơ cấu tăng trưởng năng suất lao động đã giảm đi rất nhiều trong những năm gần đây.
Thứ hai, tăng trưởng TFP còn thấp dẫn đến hạn chế tốc độ tăng năng suất lao động. Có rất nhiều yếu tố làm TFP tăng trưởng chậm, trong đó quan trọng nhất và đầu tiên vẫn là liên quan tới nguồn nhân lực. Thực tế, chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam còn thấp và ý thức lao động chưa cao, chính vì thế không thể hấp thụ tối đa được chuyển giao khoa học công nghệ, tạo tiền đề cho tăng trưởng năng suất.
Ngay tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng cũng khẳng định “tài năng, trí tuệ con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”.
