Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức toàn cầu, việc các doanh nghiệp chủ động giảm phát thải khí nhà kính không chỉ là trách nhiệm mà còn là lợi thế cạnh tranh. Đây là lúc SBTi (Science Based Targets initiative) xuất hiện, cung cấp một khuôn khổ đáng tin cậy để doanh nghiệp hành động. Vậy SBTi thực chất là gì và tại sao lại trở nên quan trọng đến vậy? Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện, từ định nghĩa, quy trình đến những lợi ích và thách thức khi doanh nghiệp xây dựng mục tiêu dựa trên khoa học, giúp bạn có thể điều chỉnh chiến lược của mình để không chỉ góp phần vào tương lai bền vững mà còn gia tăng giá trị kinh doanh.
Mục lục
Mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học (SBT) là gì?
Mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học là các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính (GHG) được các doanh nghiệp đặt ra, với sự khác biệt cốt lõi so với các mục tiêu thông thường là chúng được tính toán dựa trên cơ sở khoa học khí hậu mới nhất. Cụ thể, các mục tiêu này phải phù hợp với mức giảm phát thải cần thiết để duy trì mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C, và lý tưởng nhất là 1,5°C so với mức trước thời kỳ công nghiệp, theo Thỏa thuận Paris.
Bằng cách thiết lập những mục tiêu này, các công ty không chỉ thể hiện cam kết mạnh mẽ mà còn đảm bảo rằng hành động của họ có ý nghĩa và đóng góp thực chất vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Đây là một bước đi quan trọng giúp các doanh nghiệp thoát khỏi những tuyên bố mơ hồ và tiến tới một lộ trình giảm phát thải rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường được.
SBTi – Tổ chức tiên phong trong hành động vì khí hậu
SBTi là một sáng kiến hợp tác được ra mắt vào năm 2015 bởi bốn tổ chức lớn: Dự án công bố carbon (CDP), Hiệp ước Toàn cầu của Liên hợp quốc (UNGC), Viện Tài nguyên Thế giới (WRI) và Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF). Mục tiêu chính của SBTi là trở thành một tổ chức hành động vì khí hậu doanh nghiệp, cho phép các công ty và tổ chức tài chính trên toàn thế giới đặt ra các mục tiêu giảm phát thải phù hợp với khoa học khí hậu. Đến năm 2023, SBTi chính thức trở thành một tổ chức độc lập tại Anh, có tư cách pháp nhân và là một tổ chức từ thiện, thành lập công ty con SBTi Services Ltd để chuyên trách việc xác thực các mục tiêu dựa trên khoa học. Sự tách biệt này nhằm đảm bảo tính khách quan và minh bạch trong toàn bộ quá trình.
Mối liên hệ giữa SBTi và Net-Zero
Khái niệm Net-Zero (phát thải ròng bằng không) đang trở nên phổ biến, nhưng đôi khi thiếu đi một tiêu chuẩn thống nhất. Đây là lúc SBTi thể hiện vai trò của mình. SBTi không chỉ cung cấp một khung giảm phát thải mà còn phát triển SBTi Net-Zero Standard – một tiêu chuẩn riêng giúp doanh nghiệp xác định kế hoạch Net-Zero một cách minh bạch và có căn cứ khoa học, thay vì chỉ đơn thuần là tuyên bố “zero carbon”. Mặc dù có mối liên hệ chặt chẽ, nhưng SBTi và Net-Zero có những điểm khác biệt quan trọng.
- Mục tiêu và thời gian: SBTi tập trung vào các mục tiêu giảm phát thải ngắn và trung hạn (5-15 năm), trong khi Net-Zero là đích đến dài hạn (thường là năm 2050).
- Phạm vi: SBTi chủ yếu yêu cầu giảm phát thải tuyệt đối từ hoạt động doanh nghiệp, trong khi Net-Zero bao gồm cả việc giảm phát thải và các hoạt động bù trừ carbon.
Vì vậy, việc bắt đầu bằng các mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học ngắn hạn và trung hạn của SBTi được coi là bước đệm vững chắc và cần thiết. Nó giúp doanh nghiệp xác định rõ ràng dữ liệu phát thải, xây dựng năng lực đo lường và tạo nền tảng vững chắc để thực hiện cam kết Net-Zero một cách thực chất.
Các tiêu chuẩn Net-Zero của SBTi
Với mục tiêu cung cấp một định nghĩa chung và nhất quán về Net-Zero, SBTi đã xây dựng các tiêu chuẩn cụ thể.
1. Tiêu chuẩn Net-Zero Doanh nghiệp
Đây là khuôn khổ duy nhất trên thế giới giúp các doanh nghiệp thiết lập mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học cho Net-Zero, phù hợp với mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ ở 1,5°C. Tiêu chuẩn này đặt ra các yêu cầu cụ thể, bao gồm:
- Mục tiêu ngắn hạn: Yêu cầu các công ty giảm khoảng một nửa lượng khí thải trước năm 2030.
- Mục tiêu dài hạn: Cắt giảm tất cả các mức phát thải có thể (thường là hơn 90%) trước năm 2050.
- Trung hòa lượng khí thải còn lại: Sau khi đạt mục tiêu dài hạn, công ty phải sử dụng các phương pháp loại bỏ và lưu trữ carbon vĩnh viễn để cân bằng 10% lượng khí thải không thể loại bỏ.
- Giảm thiểu vượt ra ngoài vhuỗi giá trị (BVCM): Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư ngay vào các hành động giảm phát thải ngoài chuỗi giá trị của mình.
2. Tiêu chuẩn Net-Zero dành cho các Tổ chức Tài chính
SBTi cũng đang phát triển Tiêu chuẩn Net-Zero dành riêng cho các Tổ chức Tài chính (FINZ), cho phép họ đặt ra mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, đồng thời tận dụng ảnh hưởng của mình để thúc đẩy quá trình chuyển đổi Net-Zero trên toàn nền kinh tế.
Thiết lập và xác thực Mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học như thế nào?
Để đặt và được công nhận mục tiêu dựa trên khoa học, các doanh nghiệp cần tuân thủ một quy trình chặt chẽ do SBTi đưa ra. Quá trình này bao gồm sáu bước chính, từ đăng ký cho đến công bố và báo cáo.
Bước 1: Đăng ký và xác định lộ trình
Bước đầu tiên là tạo tài khoản trên Cổng Xác thực Dịch vụ SBTi và hoàn tất mẫu đăng ký. Quá trình này giúp xác định liệu doanh nghiệp có đủ điều kiện và nên đi theo lộ trình nào (Doanh nghiệp lớn, Doanh nghiệp vừa và nhỏ – SME, hay Tổ chức Tài chính). Các công ty được yêu cầu cung cấp thông tin chi tiết và thêm ít nhất một liên hệ cấp điều hành để đảm bảo cam kết của tổ chức. Đối với các SME, có một số tiêu chí cụ thể như lượng phát thải dưới 10.000 tCO2e (phạm vi 1 và 2) và không thuộc các lĩnh vực tài chính hay dầu khí.
Bước 2: Cam kết (Tùy chọn)
Đây là bước tùy chọn dành cho các doanh nghiệp lớn. Bằng cách ký Thư cam kết SBTi, công ty thể hiện ý định chính thức của mình trong việc thiết lập mục tiêu dựa trên khoa học. Sau khi cam kết, công ty có 24 tháng để xây dựng và nộp mục tiêu để xác thực. Các SME được bỏ qua bước này và chuyển thẳng đến giai đoạn phát triển mục tiêu.
Bước 3: Phát triển mục tiêu và kiểm kê khí thải
Giai đoạn này là trọng tâm của quá trình. Doanh nghiệp cần tiến hành kiểm kê đầy đủ lượng khí nhà kính trên cả ba phạm vi (Scope 1, 2 và 3) theo đúng Nghị định thư Khí nhà kính. Tiếp theo, doanh nghiệp sẽ tham khảo các tài liệu hướng dẫn và tiêu chí của SBTi, bao gồm Tiêu chuẩn Net-Zero Doanh nghiệp và các hướng dẫn chuyên ngành (nếu có), để xây dựng mục tiêu. SBTi cung cấp các công cụ đặt mục tiêu riêng để hỗ trợ doanh nghiệp mô hình hóa và đảm bảo mục tiêu phù hợp với các yêu cầu khoa học.
Bước 4: Nộp hồ sơ và xác thực
Sau khi hoàn tất việc phát triển mục tiêu, doanh nghiệp sẽ nộp hồ sơ qua Cổng Xác thực Dịch vụ SBTi. SBTi Services sẽ tiến hành sàng lọc ban đầu và sau đó là đánh giá kỹ thuật chuyên sâu. Quá trình này mất từ 30 đến 60 ngày làm việc tùy thuộc vào loại dịch vụ. Sau khi mục tiêu được xác thực, công ty sẽ nhận được báo cáo xác nhận và thư chính thức. Nếu mục tiêu không phù hợp, SBTi Services cũng sẽ cung cấp phản hồi chi tiết để công ty điều chỉnh.
Bước 5: Giao tiếp
Sau khi các mục tiêu của doanh nghiệp được SBTi phê duyệt, bước tiếp theo là công bố rộng rãi. Mục tiêu sẽ được công khai trên trang web của SBTi sau một tháng kể từ ngày doanh nghiệp nhận được thông báo phê duyệt. Điều này đảm bảo tính minh bạch và uy tín cho cam kết của bạn. SBTi cũng sẽ cung cấp một bộ hướng dẫn để giúp bạn truyền thông hiệu quả về các mục tiêu mới này. Đây là cơ hội để bạn chia sẻ câu chuyện hành động vì khí hậu của mình với các bên liên quan, bao gồm nhân viên, khách hàng và đối tác.
Bước 6: Công bố và Báo cáo
Sau khi mục tiêu được công bố, trách nhiệm của doanh nghiệp là tiếp tục theo dõi và báo cáo tiến độ đạt được mục tiêu đó. Các công ty phải công khai lượng khí thải hàng năm của mình thông qua các kênh như báo cáo thường niên, báo cáo phát triển bền vững hoặc các nền tảng công bố thông tin khác như CDP. Việc báo cáo định kỳ này không chỉ duy trì tính minh bạch và trách nhiệm giải trình mà còn giúp doanh nghiệp đo lường hiệu quả các nỗ lực giảm phát thải của mình.
Lợi ích, cơ hội và thách thức khi theo đuổi Mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học
1. Lợi ích
- Tăng cường danh tiếng và uy tín thương hiệu: Bằng cách thiết lập các mục tiêu giảm phát thải có cơ sở khoa học, doanh nghiệp thể hiện sự nghiêm túc và minh bạch trong hành động vì khí hậu. Điều này giúp củng cố niềm tin với khách hàng, đối tác và cộng đồng, nâng cao hình ảnh thương hiệu có trách nhiệm.
- Cải thiện tài chính và thu hút nhà đầu tư: Các nhà đầu tư và tổ chức tài chính ngày càng quan tâm đến các rủi ro khí hậu. Khi có mục tiêu dựa trên khoa học, doanh nghiệp sẽ được xem là có chiến lược phát triển bền vững rõ ràng, từ đó dễ dàng thu hút vốn đầu tư “xanh” và tăng sự tin tưởng từ thị trường.
- Giảm rủi ro pháp lý và quy định: Việc chủ động tuân thủ các tiêu chuẩn của SBTi giúp doanh nghiệp chuẩn bị tốt hơn cho các quy định và chính sách môi trường ngày càng chặt chẽ trong tương lai, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tài chính liên quan đến phát thải carbon.
2. Cơ hội
Ngoài những lợi ích trực tiếp, việc cam kết mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học còn mở ra nhiều cơ hội phát triển đột phá cho doanh nghiệp.
- Thúc đẩy đổi mới và hiệu quả hoạt động: Để đạt được các mục tiêu đầy tham vọng, doanh nghiệp cần phải tìm kiếm và đầu tư vào các giải pháp sáng tạo, công nghệ mới. Quá trình này khuyến khích đổi mới nội bộ, dẫn đến việc cải thiện hiệu suất vận hành, giảm chi phí năng lượng và tối ưu hóa quy trình sản xuất.
- Tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường: Với sự thay đổi trong nhận thức của người tiêu dùng và chuỗi cung ứng toàn cầu, các công ty có cam kết khí hậu mạnh mẽ sẽ có lợi thế vượt trội. Việc thiết lập mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học giúp doanh nghiệp đi đầu xu hướng, tiếp cận các thị trường mới và đáp ứng yêu cầu từ các đối tác quốc tế.
- Thu hút và giữ chân nhân tài: Ngày càng nhiều người lao động, đặc biệt là thế hệ trẻ, muốn làm việc cho các công ty có mục tiêu và giá trị rõ ràng về phát triển bền vững. Việc cam kết SBTi sẽ giúp doanh nghiệp trở thành nơi làm việc hấp dẫn, thu hút và giữ chân những nhân viên giỏi.
3. Thách thức
- Sự phức tạp và nghiêm ngặt của quy trình: Việc thiết lập mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học không hề đơn giản. Doanh nghiệp cần thực hiện các công việc chuẩn bị phức tạp, từ kiểm kê đầy đủ lượng khí thải GHG đến tuân thủ vô số yêu cầu, phương pháp tính toán và lộ trình mục tiêu của SBTi. Các tiêu chuẩn này ngày càng khắt khe, đòi hỏi sự am hiểu sâu rộng về khoa học khí hậu và tiêu chuẩn quốc tế.
- Đầu tư đáng kể về tài chính và công nghệ: Việc đạt được các mục tiêu tham vọng yêu cầu doanh nghiệp phải đầu tư đáng kể vào công nghệ mới, nâng cấp cơ sở hạ tầng và đổi mới quy trình sản xuất. Điều này có thể trở thành gánh nặng tài chính, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) hoặc các ngành có lượng khí thải cao.
- Hợp tác chuỗi giá trị phức tạp: Nhiều công ty phải đối mặt với thách thức trong việc giảm phát thải ở Phạm vi 3 (chuỗi cung ứng và hậu cần), vốn nằm ngoài tầm kiểm soát trực tiếp của họ. Điều này đòi hỏi sự hợp tác sâu rộng, minh bạch và đôi khi là gây áp lực lên các nhà cung cấp, đối tác—một quá trình có thể rất khó khăn và tốn thời gian.
—————————————————————————————————-
Việc tham gia SBTi và thiết lập mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học không chỉ là một hành động mang tính biểu tượng mà là một chiến lược kinh doanh toàn diện và hiệu quả. Mặc dù quy trình có thể phức tạp và đòi hỏi sự đầu tư, nhưng những lợi ích lâu dài về danh tiếng, tài chính và sự bền vững là hoàn toàn xứng đáng. Hãy bắt đầu tìm hiểu và xây dựng mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học ngay hôm nay để đưa doanh nghiệp của bạn vào một lộ trình phát triển bền vững và thành công trong tương lai.
Nếu doanh nghiệp của bạn đang cần tư vấn thiết lập và xác thực các Mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học theo SBTi, vui lòng liên hệ với Thư Viện Tiêu Chuẩn theo số Hotline: 0948.690.698 hoặc Email: thuvientieuchuan.org@gmail.com để được hỗ trợ.
