Tiêu chuẩn ISO 14001 phiên bản 2015 - Những điểm đổi mới

ISO 14001 là tiêu chuẩn được sử dụng phổ biến nhất hiện nay để xây dựng Hệ thống quản lý môi trường. Từ khi ra đời tới nay, tiêu chuẩn ISO 14001 đã được sửa đổi, hoàn thiện qua nhiều phiên bản. Hiện nay, tiêu chuẩn ISO 14001:2015 là phiên bản duy nhất có hiệu lực tính tới thời điểm hiện tại . Hãy cùng Thư Viện Tiêu Chuẩn tìm hiểu về tiêu chuẩn ISO 14001 phiên bản 2015 và những điểm đổi mới trong tiêu chuẩn này so với các phiên bản trước đây.

TIÊU CHUẨN ISO 14001 – SỰ PHÁT TRIỂN CÁC PHIÊN BẢN

Tiêu chuẩn ISO 14001 được ban hành bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (International Organization for Standardization). Đây là tiêu chuẩn dùng để xây dựng và chứng nhận Hệ thống quản lý môi trường (EMS – Environmental Management System), được áp dụng với mọi doanh nghiệp/tổ chức, không phân biệt quy mô.

Tiêu chuẩn ISO 14001 đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau, được ban hành lần đầu vào tháng 9 năm 1996 và đã trải qua 2 lần rà soát và hoàn thiện. Cụ thể như sau:

• Năm 1996

Đây là phiên bản đầu tiên của tiêu chuẩn, đặt nền móng cho việc xây dựng và triển khai Hệ thống quản lý môi trường trong các tổ chức. Phiên bản này đã góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường trong cộng đồng doanh nghiệp và thúc đẩy các tổ chức áp dụng các thực tiễn kinh doanh bền vững.

• Năm 2004

Phiên bản nâng cấp của tiêu chuẩn ISO 14001:1996, ban hành vào tháng 11 năm 2004. Phiên bản này tập trung vào nguyên tắc PDCA (Plan – Hoạch định; Do – Thực hiện; Check – Kiểm tra; Act – Hành động), đồng thời tăng cường vai trò lãnh đạo và sự tham gia của các bên liên quan.

• Năm 2015

Phiên bản mới nhất và có hiệu lực duy nhất hiện nay, được ban hành vào tháng 9 năm 2015. Tiêu chuẩn ISO 14001 phiên bản 2015 được điều chỉnh để phù hợp với Cấu trúc Cấp cao (HLS – High Level Structure). HLS là một cấu trúc cơ bản với các văn bản thống nhất phù hợp với yêu cầu cốt lõi của hệ thống quản lý cũng như các định nghĩa riêng và định nghĩa chung. Cấu trúc Cấp cao HLS là cơ sở cho tất cả các tiêu chuẩn hệ thống quản lý của ISO kể từ năm 2012. Với phiên bản này, ISO 14001 chú trọng vào bối cảnh tổ chức, đánh giá rủi ro và cơ hội môi trường, đồng thời thúc đẩy cải tiến liên tục.

ĐIỂM MỚI VỀ ISO 14001:2015

Tiêu chuẩn ISO 14001:2015 được ban hành vào tháng 9 năm 2015, là phiên bản thứ ba và mới nhất của tiêu chuẩn về Hệ thống quản lý môi trường do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) phát triển. Đây là một bản cập nhật quan trọng so với phiên bản trước đó, mang đến những thay đổi đáng kể nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về quản lý môi trường và sự tích hợp với các tiêu chuẩn quản lý khác. Dưới đây là một số điểm mới nổi bật của phiên bản này

1. Cấu trúc cấp cao

ISO 14001:2015 được điều chỉnh từ phiên bản ISO 14001:2004 để phù hợp với Cấu trúc cấp cao (HLS – High Level Structure) được ISO giới thiệu vào năm 2012. Mục đích của việc phát hành phiên bản mới này là cải thiện sự liên kết của các tiêu chuẩn ISO khác nhau bằng cấu trúc tiêu chuẩn thống nhất.

Cấu trúc HLS cũng đóng vai trò hướng dẫn cho việc sửa đổi hoặc phát triển các tiêu chuẩn khác trong tương lai. Về lâu dài, hầu hết các tiêu chuẩn ISO dành cho hệ thống quản lý đều sẽ sửa đổi để có cấu trúc tổng thể giống nhau, các yêu cầu cốt lõi chung, các thuật ngữ và định nghĩa chung. 

Như đã nói ở trên, tổ chức ISO xây dựng cấu trúc bậc cao HLS với mục tiêu đảm bảo sử dụng thống nhất các văn bản, thuật ngữ và định nghĩa cốt lõi. Sự đồng bộ này tạo điều kiện tích hợp các hệ thống quản lý khác nhau trong cùng một tổ chức, ví dụ như tích hợp hệ thống quản lý môi trường (ISO 14001) với hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9001) hay hệ thống quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp (ISO 45001)…

Cấu trúc cấp cao HLS áp dụng trong ISO 14001:2015 với 10 điều khoản như sau:

•  Điều khoản 1: Phạm vi áp dụng
• Điều khoản 2: Tài liệu viện dẫn
•  Điều khoản 3: Thuật ngữ và định nghĩa
•  Điều khoản 4: Bối cảnh của tổ chức
•  Điều khoản 5: Sự lãnh đạo
•  Điều khoản 6: Hoạch định
•  Điều khoản 7: Hỗ trợ
• Điều khoản 8: Thực hiện
• Điều khoản 9: Đánh giá kết quả thực hiện
• Điều khoản 10: Cải tiến

 2. Đánh giá rủi ro và cơ hội môi trường

Điểm cải tiến của ISO 14001:2015 so với các phiên bản cũ là tập trung vào việc quản lý rủi ro và nắm bắt cơ hội liên quan đến môi trường. Qua đây, phiên bản ISO 14001:2015 khuyến khích các tổ chức chủ động trong việc xác định yếu tố có thể là nguyên nhân làm các quá trình và hệ thống quản lý môi trường của tổ chức chệch khỏi kết quả được hoạch định. Nhận diện rủi ro và cơ hội cũng giúp tổ chức đưa ra các biện pháp kiểm soát, phòng ngừa nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực từ hoạt động sản xuất, kinh doanh tới môi trường và tận dụng tối đa các cơ hội để cải thiện hiệu suất môi trường.

3. Tập trung vào bối cảnh tổ chức

ISO 14001:2015 yêu cầu các tổ chức xem xét bối cảnh của tổ chức, yếu tố tác động trực tiếp tới hoạt động của mình. Bối cảnh tổ chức bao gồm tất cả các yếu tố bên trong và bên ngoài có thể ảnh hưởng đến tổ chức và khả năng đạt được các mục tiêu về môi trường. 

Các yếu tố bên trong có thể bao gồm cấu trúc tổ chức, văn hóa doanh nghiệp, nguồn lực, quy trình sản xuất, sản phẩm/dịch vụ…Yếu tố bên ngoài là điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa, pháp luật, công nghệ, môi trường, tự nhiên…

Hiểu rõ bối cảnh giúp doanh nghiệp xác định phạm vi áp dụng của hệ thống quản lý môi trường một cách chính xác, đồng thời xác định được những điểm cần cải thiện và tận dụng các cơ hội để nâng cao hiệu suất môi trường. Đây cũng là nền tảng để doanh nghiệp lập kế hoạch hành động và thiết lập mục tiêu môi trường phù hợp.

 4. Chu trình PDCA

Mô hình PDCA vẫn được duy trì trong phiên bản ISO 14001:2015. Tuy nhiên ở phiên bản mới nhất này, ISO 14001 chú trọng hơn vào việc áp dụng chu trình PDCA, nhấn mạnh việc cải tiến liên tục Hệ thống quản lý môi trường. 

Chu trình PDCA là cụm từ viết tắt của Plan – Do – Check – Act, tương ứng với 4 quy trình chính cần thực hiện đó là Lập kế hoạch – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động. Cụ thể, chu trình PDCA được ứng dụng trong phiên bản ISO 14001:2015 như sau:

• Plan (Kế hoạch) – Điều khoản 4 đến Điều khoản 7: Đặt ra các mục tiêu môi trường cụ thể, đo lường được và phù hợp với chính sách môi trường của tổ chức, xác định các hoạt động cần thực hiện để đạt được các mục tiêu đó và đảm bảo cung cấp đủ nguồn lực cần thiết.
• Do (Thực hiện) – Điều khoản 8: Triển khai các hoạt động đã được lên kế hoạch
• Check (Kiểm tra) – Điều khoản 9: Thu thập dữ liệu để đánh giá hiệu quả của các hoạt động. Hoạt động đánh giá bao gồm việc so sánh kết quả thực tế với các mục tiêu đã đặt ra và kiểm tra sự phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001.
• Act (Hành động) – Điều khoản 10: Nếu có sự chênh lệch giữa kết quả thực tế và mục tiêu, cần xác định nguyên nhân và thực hiện các hành động khắc phục, đồng thời liên tục tìm kiếm cơ hội để cải thiện hệ thống quản lý môi trường.

LỢI ÍCH CỦA ISO 14001:2015

Tiêu chuẩn ISO 14001:2015 về Hệ thống Quản lý Môi trường mang đến nhiều lợi ích đáng kể cho các tổ chức, doanh nghiệp. Việc áp dụng và chứng nhận theo tiêu chuẩn này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn mang lại nhiều lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp.

• Cải thiện hiệu suất môi trường: Qua việc thực hiện tốt các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001:2015, doanh nghiệp có thể giảm thiểu tác động tiêu cực, giảm thiểu lượng khí thải, và ô nhiễm môi trường. Tối ưu hóa sử dụng tài nguyên và nâng cao hiệu suất sản xuất, giảm thiểu lãng phí.
• Tăng cường tuân thủ pháp luật: Đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật về môi trường, tránh các rủi ro về mặt pháp lý cho doanh nghiệp.
• Nâng cao hình ảnh thương hiệu: Thể hiện sự cam kết của tổ chức với trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường.

• Cải thiện hiệu quả kinh doanh: Nhờ việc tuân thủ tiêu chuẩn ISO 14001, doanh nghiệp có thể giảm chi phí sản xuất, chi phí xử lý chất thải và chi phí năng lượng. Tăng hiệu quả hoạt động, mở rộng thị trường.
• Cải thiện quản lý rủi ro: ISO 14001 giúp nhận diện và đánh giá các rủi ro môi trường tiềm ẩn. Chuẩn bị các kế hoạch ứng phó hiệu quả trong trường hợp xảy ra sự cố.
• Tăng khả năng mở rộng thị trường: Việc triển khai hiệu quả ISO 14001 và có chứng nhận ISO 14001 là lợi thế rất lớn trong các hoạt động đấu thầu, xuất khẩu… mở rộng thị trường cả trong nước cũng như thị trường quốc tế.

 ———————————————————————————————————————————————–

Trên đây là những thông tin về phiên bản mới nhất của ISO 14001, hy vọng qua đó doanh nghiệp đã tìm được đáp án cho câu hỏi “Điểm mới về ISO 14001:2015 là gì?” cũng như nắm được những kiến thức cơ bản về ISO 14001. Nếu Quý doanh nghiệp còn bất cứ thắc mắc nào về tiêu chuẩn ISO 14001:2015, liên hệ ngay với Thư Viện Tiêu Chuẩn qua Hotline: 0948.690.698 hoặc Email: thuvientieuchuan.org@gmail.com để được hỗ trợ thêm.