ISO 9001 là tiêu chuẩn được công nhận trên toàn cầu về hệ thống quản lý chất lượng (QMS) do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) phát triển và công bố. Tiêu chuẩn này đặt ra các tiêu chí để các tổ chức thiết lập, thực hiện, duy trì và liên tục cải tiến hệ thống quản lý chất lượng của mình, từ đó đảm bảo họ luôn đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và nghĩa vụ pháp lý. Hãy cùng Thư Viện Tiêu Chuẩn tìm hiểu kỹ hơn về lịch sử hình thành ISO 9001 thông qua bài viết dưới đây!
Mục lục
Tiêu chuẩn ISO 9001 là gì?
Tiêu chuẩn ISO 9001 hiện được hơn 1,5 triệu tổ chức ở 191 quốc gia sử dụng. ISO 9001 được định nghĩa là tiêu chuẩn quốc tế quy định các yêu cầu đối với hệ thống quản lý chất lượng (QMS). Các tổ chức sử dụng tiêu chuẩn này để chứng minh khả năng cung cấp ổn định các sản phẩm và dịch vụ đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và quy định. Đây là tiêu chuẩn phổ biến nhất trong bộ tiêu chuẩn ISO 9000.
Bản chất của ISO 9001 là cung cấp các hướng dẫn cho hệ thống quản lý chất lượng không dành riêng cho bất kỳ ngành hoặc lĩnh vực nào. Vì vậy, ISO 9001 có thể được sử dụng bởi bất kỳ tổ chức nào, trong bất kỳ ngành nghề nào.
Lịch sử hình thành ISO 9001
Thế chiến thứ hai đã cho thấy những vấn đề nghiêm trọng về chất lượng sản xuất tại nhiều ngành công nghiệp ở Anh. Điển hình là tình trạng bom đạn phát nổ ngay trong quá trình lắp ráp của nhà máy. Để giải quyết vấn đề này, chính phủ Anh đã ban hành tiêu chuẩn BS 5750 yêu cầu các nhà máy ghi chép và lưu giữ hồ sơ chi tiết về quy trình sản xuất, đồng thời chứng minh việc tuân thủ các quy trình đó. Tiêu chuẩn này được đánh giá được đánh giá cao vì tính sáng tạo khi không chỉ tập trung vào sản phẩm mà còn đề cập đến quy trình quản lý sản xuất.
Năm 1987, nhận thấy hiệu quả của BS 5750, Chính phủ Anh đã đề xuất với Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) áp dụng tiêu chuẩn này làm tiêu chuẩn quốc tế. Sau quá trình đánh giá và điều chỉnh, tiêu chuẩn quốc tế ISO 9000 chính thức ra đời, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực toàn cầu nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm.
Tuy nhiên, tiêu chuẩn ban đầu của ISO 9000 (dựa trên BS 5750) lại bộc lộ một số hạn chế. Do được xây dựng chủ yếu cho ngành sản xuất, tiêu chuẩn này không phù hợp với nhiều loại hình doanh nghiệp và ngành công nghiệp khác. Nhận thấy điều này, ISO đã tiến hành sửa đổi và cho ra đời phiên bản ISO 9001 vào năm 1987.
ISO 9001 ra đời nhằm khắc phục những hạn chế của phiên bản trước, đồng thời cung cấp một khuôn khổ quản lý chất lượng chung phù hợp với mọi loại hình doanh nghiệp và ngành công nghiệp. Tiêu chuẩn này được thiết kế linh hoạt, dễ dàng áp dụng và điều chỉnh theo đặc thù của từng doanh nghiệp.
Năm 1987
Năm 1987, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) với các thành viên từ 91 quốc gia đã thông qua bộ tiêu chuẩn ISO 9000 và công bố chính thức tiêu chuẩn ISO 9001.
Năm 1994
Năm 1994, phiên bản sửa đổi đầu tiên của tiêu chuẩn ISO 9001 được xuất bản, mang đến một số thay đổi so với phiên bản 1987. Phiên bản mới này, được đánh giá là toàn diện nhất trong bộ tiêu chuẩn, bao gồm 20 điều khoản quy định các yêu cầu đảm bảo hệ thống chất lượng. Phiên bản ISO 9001:1994 chủ yếu tập trung vào việc điều chỉnh một số nội dung mang tính khái niệm, thay đổi trọng tâm từ kiểm tra sản phẩm hoàn thiện sang việc giám sát và kiểm tra chất lượng sản phẩm trong suốt quá trình sản xuất. Mục tiêu của thay đổi này là đảm bảo chất lượng sản phẩm thông qua các biện pháp phòng ngừa thay vì sửa chữa sau khi phát sinh vấn đề.
Việc cập nhật định kỳ là điều cần thiết để các tiêu chuẩn ISO phù hợp với nhu cầu thị trường luôn biến đổi. Theo quy định, tất cả các tiêu chuẩn ISO phải được xem xét ít nhất 5 năm một lần để đánh giá tác động của những thay đổi về công nghệ, xã hội hoặc khoa học. Qua đó, các tiêu chuẩn sẽ được duy trì, cập nhật hoặc tuyên bố vô hiệu nếu không còn phù hợp.
Năm 2000
Năm 2000, tiêu chuẩn ISO 9001 đã trải qua đợt cập nhật quan trọng nhằm đơn giản hóa quy trình và tài liệu, giảm bớt gánh nặng thủ tục kiểm soát chất lượng cho các doanh nghiệp, đặc biệt là những đơn vị không tham gia sản xuất sản phẩm mới. Mục tiêu then chốt của bản sửa đổi này là gia tăng sự tham gia của ban lãnh đạo trong việc tích hợp kiểm soát chất lượng vào toàn bộ hoạt động kinh doanh, kết nối mọi cấp bậc trong hệ thống phân cấp công ty.
Hướng đến nâng cao hiệu quả, phiên bản 2000 chú trọng vào việc sử dụng các thước đo hiệu suất quy trình, coi trọng việc cải tiến quy trình liên tục và giám sát mức độ hài lòng của khách hàng. Tiêu chuẩn này đã thúc đẩy cách tiếp cận theo quy trình, đồng thời giới thiệu khái niệm “cải tiến liên tục” nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức, gia tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường thông qua việc đáp ứng tốt hơn nhu cầu và mong đợi của khách hàng.
Về mặt cấu trúc, ISO 9001:2000 đã sắp xếp lại 20 điều khoản của phiên bản 1994 thành 8 điều khoản, logic hơn theo quy trình hoạt động của tổ chức.
So với phiên bản 1994, điểm nổi bật của ISO 9001:2000 là:
- Tập trung vào sự hài lòng của khách hàng và cải tiến liên tục.
- Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân tích dữ liệu để đánh giá hiệu quả hệ thống quản lý chất lượng và xác định cơ hội cải tiến.
Năm 2008
So với những lần cập nhật trước, phiên bản ISO 9001 năm 2008 ghi nhận những thay đổi mang tính điều chỉnh và bổ sung thay vì thay đổi toàn diện. Phiên bản này tập trung vào việc làm rõ các quy định hiện có để đảm bảo sự thống nhất với các tiêu chuẩn ISO khác (như ISO 14001) thay vì đưa ra nhiều yêu cầu mới. Nhìn chung, các thay đổi chủ yếu hướng đến việc đơn giản hóa áp dụng tiêu chuẩn thông qua việc giải thích chi tiết các quy định. Cấu trúc cốt lõi và định hướng chiến lược của tiêu chuẩn vẫn được giữ nguyên, đồng thời các yêu cầu cơ bản cũng không có thay đổi đáng kể.
Năm 2015
Phiên bản mới nhất của ISO 9001, được ra mắt vào năm 2015, đánh dấu một bước tiến quan trọng sau 25 năm áp dụng. Từ 8 điều khoản của phiên bản tiêu chuẩn ISO 9001:2008, ISO 9001:2015 đã được sửa đổi thành 10 điều khoản. Sự thay đổi này nhằm hướng đến sự phù hợp trong tương lai, tiêu chuẩn đã được cập nhật toàn diện, bao gồm cả các nguyên tắc quản lý chất lượng. Thay vì tập trung vào quy định chi tiết, phiên bản mới chú trọng vào hiệu quả hoạt động, cho phép tích hợp dễ dàng hơn với các hệ thống quản lý quốc tế khác.
Điểm nổi bật của bộ tiêu chuẩn ISO 9001:2015 là sự kết hợp giữa cách tiếp cận theo quy trình và tư duy dựa trên rủi ro. Nhờ vậy, các tổ chức có thể linh hoạt điều chỉnh hệ thống quản lý chất lượng phù hợp với đặc thù hoạt động, đồng thời chủ động xác định và phòng ngừa rủi ro tiềm ẩn.
Nhờ những cải tiến này, ISO 9001:2015 tiếp tục khẳng định vị thế là tiêu chuẩn quốc tế hàng đầu về hệ thống quản lý chất lượng, giúp các tổ chức nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường sự hài lòng của khách hàng và đạt được lợi thế cạnh tranh.
Bài viết trên đây của Thư Viện Tiêu Chuẩn đã cung cấp một số thông tin về lịch sử hình thành ISO 9001. Hy vọng doanh nghiệp đã có thêm những thông tin hữu ích về tiêu chuẩn này. Liên hệ ngay với Thư Viện Tiêu Chuẩn để được tư vấn chi tiết về dịch vụ chứng nhận ISO 9001:2015
- Địa chỉ: Tầng 12A Ladeco Building, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội.
- Điện thoại: 0948 690 698
- Email: thuvientieuchuan.org@gmail.com
